Wolne Forum Gdańsk Strona Główna Wolne Forum Gdańsk
Forum miłośników Gdańska

FAQFAQ  SzukajSzukaj  UżytkownicyUżytkownicy  GrupyGrupy
RejestracjaRejestracja  ZalogujZaloguj

Poprzedni temat «» Następny temat
Przedwczesny jubileusz. Ile lat mają Skarszewy?
Autor Wiadomość
ezet 

Pomógł: 15 razy
Dołączył: 02 Paź 2008
Posty: 1604
Skąd: Pomorze Gdańskie
Wysłany: 2015-03-07, 21:16   Przedwczesny jubileusz. Ile lat mają Skarszewy?

Przedwczesny jubileusz 800-lecia Skarszew

Skarszewy – ile tak naprawdę mają lat?

W 1998 r. w grodzie nad Wietcisą hucznie obchodzono 800-lecie Skarszew. Z okazji jubileuszu wydano książki o historii miasta, serię pocztówek, a nawet kartę telefoniczną z widokiem Starego Miasta i nadrukiem: „800-lecie Skarszew”. Pojawiły się wtedy opinie, że należałoby świętować co najmniej 1000-lecie, bo przecież już 35 lat wcześniej ukazała się publikacja znanego historyka Wacława Odyńca, pt. „X wieków Skarszew w służbie narodu polskiego”. Jeśli jednak bliżej przyjrzeć się dotychczasowym ustaleniom dotyczącym metryki Skarszew, może się okazać, że nawet jubileusz 800-lecia był przedwczesny.

Co wiemy na pewno

Znamy spisaną z oryginału treść drugiego przywileju lokacyjnego Skarszew z 2 lutego 1341 r., który zaginął pod koniec II wojny światowej. Dyplom ten (taką nazwą określa się średniowieczne dokumenty) został wydany przez komtura zakonu joannitów w Skarszewach Adolpha von Schwalenberga po skierowanym przeciwko joannickim panom buncie skarszewskich mieszczan. W dokumencie nie podano wprawdzie daty wystawienia pierwszego aktu lokacyjnego, ale jest tam informacja potwierdzająca ponowne nadanie Skarszewom 110. włók ziemi, które miasto posiadało z nadania joannitów już od 21 lat. Prowadzi to do wniosku, że pierwszy przywilej lokacyjny wystawiono w 1320 r. lub około 1320 r.

Wiadomo, że w 1323 r. w Skarszewach była już komturia joannitów, a przeniesienie ich głównej siedziby z Lubiszewa do Skarszew nastąpiło między 1321 a 1323 r. Świadczy o tym fakt, że w 1321 r. joannita Konrad de Dorstet tytułuje się komandorem, czyli komturem Lubiszewa, a dwa lata później już komandorem Skarszew. Warto dodać, że komturia joannicka w Skarszewach przez pewien czas pełniła rolę podobną do funkcji baliwatu, ale formalnego statusu baliwatu nigdy nie miała (baliwat - jednostka organizacji terytorialnej nadrzędna dla komturii). Najstarsza wiarygodna informacja o początkach Skarszew, które miały wtedy niemiecką nazwę Schoeneck, pochodzi właśnie z dyplomu lokacyjnego z 1341 r., chyba że poważnie potraktuje się, uważaną często za legendę, opowieść dominikanina Simona Grunaua.

Napad Prusów na Skarszewy

Według wydanej na początku szesnastego wieku „Preussische Chronik” Simona Grunaua, pewnemu szlachetnemu Prusowi z Pomezanii nazywanemu Teypolo, który był olbrzymem, zbiegło kilku wziętych do niewoli Pomorzan. Szczęście im sprzyjało, gdyż znaleźli schronienie u joannitów w Skarszewach (zdaniem Grunaua Skarszewy zostały zbudowane po otrzymaniu tych ziem od księcia pomorskiego Sobiesława). Jednakże Teypolo z niewielką ilością ludzi podążył ich śladem i zaatakował chrześcijan, którzy okazali się jednak silniejsi i zabili olbrzyma oraz część jego wojowników. Pozostali przy życiu Prusowie wrócili na swoją ziemię akurat w święto, podczas którego palono kobiety w ofierze. Tamtejszy pogański kapłan na wieść o potyczce zażądał krwi chrześcijan, którzy zabili Prusów i w imieniu bogów wezwał do zemsty. Znowu więc napadli Prusowie na chrześcijan, ale już z większym oddziałem i zdobyli Skarszewy mordując wszystkich, którzy tam byli. W Kronice Grunaua (opracowanie z 1876 r. przez M. Perlbacha) podano, że Prusowie zniszczyli Skarszewy, gdy miały zaledwie 6 lat, a w tytule rozdziału, iż miały wtedy 8 lat (nie ma informacji, w którym roku to było). Kronikarz napisał, że potem długi czas stały one puste, aż Mestwin, syn Świętopełka, ponownie joannitów osadził.

Przekaz Grunaua przyczynił się do tego, że w literaturze tematu jako początek Skarszew pojawiają się niekiedy daty roczne: 1173, 1174, 1176, 1180. Jednakże, jak napisano w recenzji książki Sławomira Zonenberga, zatytułowanej „Kronika Szymona Grunaua” (2009 r.), szesnastowieczna kronika „ma opinię najmniej wiarygodnego i najbardziej tendencyjnego źródła, które cytuje się w ostateczności”. Grunauowi zarzuca się przeplatanie faktów historycznych opowieściami fantastycznymi. W opinii prof. Klemensa Bruskiego kronika Grunaua „ma charakter bardziej literacki, gdzie fakty historyczne traktowane są dość dowolnie i uzupełniane znaczną ilością oczywistych zmyśleń”. W przypadku przekazu o zagładzie Skarszew dokonanej przez Prusów Grunau opisuje wydarzenia, które jakoby miały miejsce przed przeszło trzystu laty, co również wpływa na to, że badacze dziejów grodu nad Wietcisą zwykle traktują tę opowieść z przymrużeniem oka. Wymowny jest fakt, że oprócz informacji z kroniki Grunaua, odnoszącej się do końca XII w, nie ma w dokumentach jakiejkolwiek wzmianki o Skarszewach aż do początku XIV w.

Mylne datowanie regestu

Liczni autorzy, również opracowań naukowych, przez dziesięciolecia pisali o istnieniu Skarszew przed wystawieniem przywileju lokacyjnego miasta z ok. 1320 r. Jednakże w tym przypadku to nie opowieść Grunaua była głównym tego powodem, a pojawienie się skarszewskiego komtura joannitów Johannesa von Borchfelde w regestrze dokumentu pod datą roczną „1305” (regest - chronologiczny spis dokumentów z podaniem ich treści). Jednakże dzięki znakomitemu znawcy joannitów, Tadeuszowi Wojciechowi Lange, wiadomo, że doszło do mylnego datowania regestu dokumentu z około 1335 r. Zatem nie chodzi o rok 1305 a ok. 1335, czyli dokument nie był wystawiony przed lokacją Skarszew, a ok. 15 lat po wystawieniu pierwszego przywileju lokacyjnego! Jak się bowiem okazało, komtur Johannes von Borchfelde pełnił tę funkcję dopiero w latach 1333-1335, natomiast odnotowany tam jako świadek, brat Johannes Stapel, w innych dokumentach występuje tylko w latach 1334-1341. Wcześniej, odnosząc się do odpisu omawianego dokumentu (oryginał nie zachował się), do tego samego wniosku doszedł znany niemiecki historyk Walther Hubatsch, autor publikacji z 1972, pt. „Der Johanniterorden in Ost- und Westpreussen” (Zakon Joannitów we Wschodnich i Zachodnich Prusach). Ustalenia te potwierdzili w swoich publikacjach naukowych wybitni znawcy tematu: Maria Starnawska i Marek Smoliński.

Czy Równino to Skarszewy?

Według zachowanych trzynastowiecznych wersji dokumentu pomorskiego księcia Grzymisława z 1198 r. (oryginał nie zachował się), zawierającego nadanie na rzecz joannitów dóbr na Pomorzu Danzigim, bracia św. Jana otrzymali wsie Reueninov (pisane także: Rounino i Rownino) oraz Camerou (Kamierowo) przed 1198 r. Nie znaczy to jednak, że na pewno już wtedy joannici osiedlili się na tym terenie. Ponieważ Reueninov (Równino) nie występuje w dokumentach późniejszych niż trzynastowieczne, wysunięto przypuszczenie, że być może na miejscu tej wsi powstały Skarszewy. Domysł, że tak było, pojawił się w „Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich” (tom X, 1889 r.). W późniejszych publikacjach, mimo braku źródeł i badań archeologicznych potwierdzających to przypuszczenie, coraz częściej pomijano określenia „prawdopodobnie” i „być może”, podając, że Równino to późniejsze Skarszewy. Nie brano przy tym chyba pod uwagę, że tzw. zaginione wsie z czasów średniowiecza to nic szczególnego przy zachodzących wtedy zmianach przestrzennych wynikających z wprowadzania trójpolówki w związku z lokacją wsi na prawie niemieckim, komasacją gruntów, scalaniem terenów paru wsi w jedną. Zresztą Równino to nie jedyna zaginiona wieś na tym terenie, podobny los spotkał inne wsie umiejscawiane przez badaczy w okolicach Skarszew, np. Chocholce czy Licocrew. W tym miejscu godny odnotowania jest także fakt, że Emil Waschinski, autor pomnikowej pracy doktorskiej z 1904 r., zatytułowanej „Geschichte der Johanniterkomturei und Stadt Schoeneck Westpr.” (Historia komturii joannickiej i miasta Skarszewy w Prusach Zachodnich), umiejscawia zaginioną wieś Równino nie na terenie Skarszew, ale w okolicach wsi Więckowy. Wiele wskazuje też na to, że Skarszewy lokowano na terenie niezagospodarowanym, czyli na tzw. surowym korzeniu.

Nie trzeba postarzać Skarszew

W publikacjach o historii grodu nad Wietcisą często pojawia się informacja, że już pod koniec XIII w. Skarszewy były znaczącym ośrodkiem handlowym, a joannici nadali im prawo składu w 1274 r. Podaje się to jako dowód przedlokacyjnego istnienia Skarszew. Okazuje się jednak, że tę informację ktoś po prostu wymyślił, gdyż żadne źródła jej nie potwierdzają, ani dla Skarszew, które wtedy jeszcze nie istniały, a tym bardziej dla wsi Równino.

Rzetelność badawcza wymaga solidnego oparcia na źródłach historycznych lub/i na wynikach badań archeologicznych, więc informacje o mających przeszło 800 lat Skarszewach powinny zostać wnikliwie zweryfikowane. Skarszew nie trzeba na siłę postarzać, bo przecież udokumentowane źródłowo 695 lat istnienia to też piękny wiek.

Edward Zimmermann
Polska Dziennik Bałtycki, Dziennik Kociewski, 6.03.2015[b][/b

Zobacz także: FAKTY I MITY O SKARSZEWSKIM "ZAMKU JOANNITÓW"
http://wolneforumdanzig.p...p?p=48092#48092

Pocztówki i karta telefoniczna wydane z okazji obchodów 800-lecia Skarszew w 1998 r..jpg
Plik ściągnięto 14565 raz(y) 118,79 KB

 
 
doldar 
doldar

Pomógł: 7 razy
Wiek: 67
Dołączył: 07 Sty 2009
Posty: 975
Skąd: Kartuzy/Pruszcz Gd/Suwałki
Wysłany: 2015-10-19, 18:18   

Wygląda na to, że Skarszewy legitymują się starożytną metryką osadniczą - vide: http://www.fakt.pl/danzig...uly,584995.html
 
 
 
joannitka 

Pomogła: 3 razy
Dołączyła: 25 Paź 2008
Posty: 53
Skąd: Skarszewy
Wysłany: 2015-10-19, 19:15   

Na Wirtualnej Polsce też jest artykuł na temat znaleziska, ale jego autor Tomasz Gdaniec postarzył Skarszewy o przeszło sto lat :hihi:
http://wiadomosci.wp.pl/k...,wiadomosc.html
 
 
Wyświetl posty z ostatnich:   
Odpowiedz do tematu
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach
Nie możesz załączać plików na tym forum
Możesz ściągać załączniki na tym forum
Dodaj temat do Ulubionych
Wersja do druku

Skocz do:  

Powered by phpBB modified by Przemo © 2003 phpBB Group

Partnerzy WFG

ibedeker.pl