Wolne Forum Gdańsk Strona Główna Wolne Forum Gdańsk
Forum miłośników Gdańska

FAQFAQ  SzukajSzukaj  UżytkownicyUżytkownicy  GrupyGrupy
RejestracjaRejestracja  ZalogujZaloguj

Poprzedni temat «» Następny temat
Pieńkowo / Pennekow
Autor Wiadomość
Kösternitz 

Pomógł: 6 razy
Wiek: 66
Dołączył: 26 Kwi 2009
Posty: 2282
Skąd: Gdynia
Wysłany: 2015-02-12, 15:52   Pieńkowo / Pennekow

Wrota Regionalne:
Cytat:
Historia i dziedzictwo kulturowe miejscowości

Pinnechowe (1308), Pinneckowe (1308). Pennekowe (1438). Pennec- kow (1719) - nazwa pochodzi od nazwy osobowej Pieniek, niem. Pennekow. Pieńkowo od połowy XIV wieku było dobrem lennym rodu von Below.
Początki dziejów Pieńkowa sięgają średniowiecza. Wzmianka o tej wsi pochodzi bowiem z roku 1308, kiedy wieś była własnością klasztoru cystersów z Bukowa Morskiego. Brak przekazów źródłowych, poza nielicznymi i niewiele wyjaśniającymi wzmiankami, jest główną przeszkodą zrekonstruowania dziejów Pieńkowa od ich początków aż po wiek XVIII. Niemożliwe jest bowiem ustalenie choćby przybliżonej daty powstania wsi, jak również odtworzenie jej pierwotnego układu przestrzennego czy prześledzenie rozwoju demograficznego i gospodarczego. Najstarszy, w miarę szczegółowy, a zarazem w pełni wiarygodny opis Pieńkowa pochodzi dopiero z publikacji wydanej pod redakcją Ludwika Wilhelma Bruggemanna w roku 1784. Informuje on, iż Pieńkowo u schyłku XVIII stulecia było stosunkowo dużą wsią pańszczyźnianą, posiadającą dwa folwarki i zamieszkałą przez 11 chłopów, 6 chałupników, nauczyciela i kowala. Porównując powyższe dane ze spisem mieszkańców Pieńkowa z 1717 roku, można stwierdzić, iż na przestrzeni XVIII wieku nie dokonywano znaczącej rozbudowy wsi.
Do Belowów rezydujących w Pieńkowie należały ponadto folwarki w Staniewicach, Mszance i Budzisławiu, cegielnia w Mszanach, owczarnia, 1/3 kuźnicy, a także nowo powstała kolonia w Pieńkówku. Ta ostatnia liczyła zaledwie cztery półłanowe zagrody chłopskie i najprawdopodobniej została założona już w XVIII wieku w wyniku zorganizowanej parcelacji dóbr w Pieńkowie i w Tyniu. Jej pierwotny układ przestrzenny został zaplanowany w sposób bardzo prosty, gdyż od samego początku swego istnienia Pieńkowo pozostawało typową ulicówką, w której luźna zabudowa zagród występowała po obu stronach wiejskiej drogi. W ciągu ponad 200 lat swojej historii układ wsi nie uległ zmianie i w nieznacznie powiększonym kształcie przetrwał aż do dziś. Majątek rodziny von Below w Pieńkowie wraz ze wszystkimi folwarkami i kolonią w Pieńkówku w 1784 roku liczył 36 gospodarstw domowych. Kompleks ten nie należał do największych, choć w porównaniu do sąsiednich wsi i majątków szlacheckich uznawano go za dość spory. Niejednokrotnie też był łączony z sąsiednim majątkiem w Postominie w rękach jednego przedstawiciela rodziny von Below.
Według opisu L.W Bruggemanna (1784) , pola Pieńkowskie były urodzajne i żyzne, pastwiska i łąki zaś dobrze utrzymane. W skład wyżej wymienionych dóbr wychodziły ponadto dębowe, bukowe i świerkowe lasy będące dla właścicieli znakomitym terenem łowieckim. Rybacy z majątku w Pieńkowie posiadali też prawo do połowu ryb w rzece Wieprzy i wraz z poddanymi Belowów z Postomina, w jeziorku położonym w bezpośrednim sąsiedztwie folwarku w Stawiskach.
W latach 1772-1775 Belowie z Pieńkowa uzyskali z kasy króla Fryderyka II Wielkiego pożyczkę w wysokości 6200 talarów, przeznaczoną na ulepszenie i unowocześnienie gospodarki. Szacowano, że w wyniku tej inwestycji powinny wzrosnąć roczne dochody uzyskiwane przez właścicieli majątku. Nie wiadomo jednak , w jaki sposób uzyskane od państwa pieniądze zostały wykorzystane i na ile opłacalne okazały się wypracowane innowacje. Zadłużenie miało być spłacone do kasy królewskiej w rocznych ratach o minimalnej wysokości 124 talarów. Przynajmniej od schyłku XVIII wieku Pieńkowo posiadało również własną szkołę, o czym świadczy obecność osoby nauczyciela wśród innych mieszkańców wsi wymienionych w opisie zamieszczonym u Bruggemanna. Niewątpliwie była to typowa jednoklasowa szkoła elementarna o charakterze patronackim, której program nie wykraczał poza obowiązkowe nauczanie katechizmu, modlitw i pieśni religijnych oraz sporadycznej nauki czytania i pisania. Podlegała ona bezpośrednio prepozytowi synodu słupskiego, sprawującemu funkcję inspektora szkolnego, oraz ewangelickiemu konsystorzowi na Pomorzu. Podobnie jak w innych tego typu ośrodkach, funkcje nauczyciela pełnił mieszkający przy plebani kościelny, ewentualnie rzemieślnik , były żołnierz bądź muzykant. Przez długi czas szkoła nie miała własnego budynku, zajęcia prowadzono w różnych domach we wsi i dopiero w XIX wieku jej siedzibą stała się plebania kościoła filialnego w Pieńkowie. Po reorganizacji systemu szkolnictwa w Prusach, przeprowadzonej na kilku etapach w latach 1808-1872, odebrano nadzór pedagogiczny duchownym, przekazując go władzom administracyjnym państwa. W wyniku tych reform przekształcono również szkołę w Pieńkowie w oddział dwuklasowy, prowadzony przez odpowiednio wykształconych nauczycieli. Pod względem przynależności kościelnej już od czasów wojny trzydziestoletniej Pieńkowo podlegało ewangelickiej parafii w Postominie, która do roku 1814 wchodziła w skład synodu słupskiego, a następnie darłowskiego.
Co najmniej od 1790 roku działa we wsi młodsza wspólnota parafialna, tzw. Tochtergemeinde, mająca własnego kapłana, kościelnego i prowadząca odrębne księgi parafialne. Jej siedzibą był budynek kościelny z czasów średniowiecza. Główna nawa została dobudowana zapewne w XVII stuleciu, natomiast ołtarz i wyposażenie wnętrza pochodziło z XVIII wieku. Plebanię przy kościele filialnym w Pieńkowie wzniesiono natomiast w roku 1815. Z dziejami Pieńkowa wiąże się ciekawa historia narodzin i działalności sekty Belowian, będącej w pierwszej połowie XIX wieku dość dużą grupą wyznaniową na ziemiach Sławieńskich i Słupskich. Za jej założycieli uważa się trzech braci z rodu von Below: Karola, Gustawa i Henryka, właściciela majątku w Pieńkowie. U źródeł powstania nowego ruchu religijnego leżały doświadczenia Gustawa von Below, które wyniósł z okresu swojej służby oficerskiej w Berlinie. Związał się tam bowiem z kołem młodych romantyków założonym przez poetów Klemensa Brentano i Achima von Arnim, którzy propagowali wizję nowej szlachty, wywodzącej się ze wszystkich warstw społecznych wedle zasług, a nie urodzenia. W wielu sprawach bracia von Below nie mogli zgodzić się również z oficjalną doktryną Kościoła ewangelickiego, a także z wszechobecnie wówczas promowanym racjonalizmem i naturalizmem w filozofii. Podstawą wiary stały się dla nich słowa ,,szukaj Jezusa i jego Światła, wszystko inne jest ci zbędne”. Definitywne zerwanie z oficjalnym Kościołem nastąpiło w roku 1820 w wyniku sprzeczki, która miała miejsce po nabożeństwie w Pieńkowskiej świątyni między Henrykiem von Below a miejscowym pastorem
Bracia Wolffem zaczęli więc organizować spotkania z mieszkańcami wsi, w trakcie których przekonywali, że zdecydowana większość duchowieństwa zatraciła prawdziwą wiarę , stając się zwykłymi urzędnikami organizacji religijnej. Wraz ze swoimi zwolennikami odprawiali nabożeństwa w prywatnych domach, studiowali Biblię i religijne książki, chrzcili swoje dzieci, a nawet sami udzielali sobie ślubów. Hazard, spożywanie alkoholu, palenie tytoniu, spektakle teatralne, tańce, a nawet dziecięce zabawy lalkami traktowali jako grzech ciężki. W początkach swego istnienia sekta objęła swym wpływem miejscowości związane z jej założycielami i najbliższymi członkami, czyli Gać, Redęcin, Duninowo, i Pieńkowo. Z biegiem czasu jej wpływy sięgnęły wsi: Wierszyno, Gardnę Wielką, Kołczygłowy, a nawet Miastko i Gryfino.
W Pieńkowie Henryk von Below utworzył automatyczną parafię staro luterańską, a później całkowicie odrębną wspólnotę liczącą w latach 30 XIX wieku około 1400 wiernych. Sukcesy nowego zgromadzenia wywołały zaniepokojenie władz, które różnymi metodami administracyjnymi usiłowały ograniczyć jego wpływ na miejscową ludność. Nakładano więc na Belowian grzywny, a tym którzy nie byli w stanie ich zapłacić, konfiskowano nieruchomości. Braci von Below zaś usiłowano nawet poddać przymusowym badaniom psychiatrycznym. W roku 1822 wysłano do Słupska i Pieńkowa specjalną komisję rządową, która przez osiem tygodni badała nowe zjawisko religijne, jednakże nie dopatrzyła się żadnych uchybień formalnych i odrzuciła wszystkie oskarżenia o krypto katolicki charakter ruchu. Jednak prześladowania ze stron lokalnych władz nie ustały i po śmierci braci von Below oraz Karola Wolffa doprowadziły w latach 60 XIX stulecia do rozbicia sekty. Dotychczasowi Belowianie powrócili więc na łono państwowego Kościoła ewangelickiego bądź zasilili szereg innych odłamów protestanckich, takich jak baptyzm czy metodyzm, a niektórzy wyemigrowali do Ameryki. Powstanie i działalność sekty Belowian miały miejsce już po niezwykle istotnym wydarzeniu dla mieszkańców wsi, jakim było uwłaszczanie przeprowadzone w Pieńkowie i Postominie w roku 1813. Zmieniło ono zasadniczo stosunki między właścicielami dóbr a ich chłopami, znosząc dotychczasową formę gospodarowania majątkiem ziemskim, opartą na darmowej pracy poddanych. Uwłaszczanie było również początkiem nowego etapu w dziejach Pieńkowa, charakteryzującego się intensywnym rozwojem demograficznym wsi na przestrzeni pierwszej połowy XIX stulecia. W tym okresie ludność Pieńkowa wzrosła ponad dwukrotnie z liczby 336 mieszkańców w roku 1818 do 854 mieszkańców w roku 1864. Wraz ze wzrostem liczby ludności nastąpiła szybka rozbudowa wsi, głównie w kierunku zachodnim. W jej wyniku układ przestrzenny Pieńkowa uległ silnym przekształceniom, bezpowrotnie tracąc swą pierwotną formę. Natomiast budynki dworskie w Pieńkowie kilkakrotnie uległy spaleniu na przestrzeni XIX stulecia, co mogło być przyczyną przeprowadzki właścicieli majątku z ich dotychczasowej siedziby we wsi z dworu do folwarku Stawiska. W drugiej połowie XIX wieku rozwój Pieńkowa został zahamowany, o czym świadczy stopniowy spadek liczby ludności z 854 mieszkańców w roku 1864 do 774 mieszkańców w roku 1905. Było to spowodowane niewątpliwie pogarszającą się sytuacją ekonomiczną wsi i majątku, która pobudziła niebezpieczne zjawisko migracji zarobkowej do zachodnich regionów Niemiec. Ponieważ problem dotyczy całego Pomorza, władze państwowe usiłowały w okresie międzywojennym powstrzymać proces odpływu ludności poprzez parcelację ziemi i kolonizację wewnętrzną mającą wzmocnić żywioł niemiecki nad granicami z Polską. Najprawdopodobniej w wyniku tej akcji Pieńkowo do roku 1925 powiększyło się o 38 gospodarstw domowych i 74 mieszkańców w stosunku do stanu z roku 1905. Odniosło to jednak tylko częściowy i niezbyt trwały skutek, albowiem już w latach 30 sytuacja wróciła do stanu wyjściowego sprzed akcji parcelacyjnej.
Do wybuchu II wojny światowej liczba gospodarstw domowych w Pieńkowie zmniejszyła się do 33, a liczba ludności spadała do 701 mieszkańców. Przed II wojną światową właścicielką majątku w Pieńkowie była Sybilla Schach von Wittenau z domu von Below. Rezydowała w otoczonym reprezentacyjnym parkiem pałacu w Stawiskach, zbudowanym w latach 1905-1906 pod kierunkiem słupskiego architekta Eduarda Kocha. Jej dobra rodowe miały 818 ha powierzchni z czego 529 ha zajmowały pola uprawne, 49 ha łąki, a 220 ha lasy. W samym Pieńkowie istniało wówczas sześć dużych gospodarstw chłopskich o wielości ponad 20 ha, 30 średnich o wielkości pomiędzy 10 a 20 ha oraz 43 gospodarstwa małe o wielkości poniżej 10 hektarów.
Gospodarka w majątku oraz we wsi miała charakter typowo ekstensywny i dominowały w niej tradycyjne kierunki produkcji rolnej, a mianowicie uprawa zboża, hodowla bydła, owiec i trzody chlewnej. Główny dochód gospodarstw chłopskich pochodził z hodowli krów i sprzedaży mleka do mleczarni w Masłowicach. Znaczna część mieszkańców wsi utrzymywała się z rzemiosła, handlu oraz pracy w cegielni należącej do właścicielki majątku w Pieńkowie. Ponadto, we wsi znajdowała się dwuklasowa szkoła z boiskiem i siedzibą urzędu stanu cywilnego.


Aukcyjna - Allegro nr. 5083460815, obieg 1920 rok.jpg
Plik ściągnięto 8110 raz(y) 66,93 KB

 
 
Kösternitz 

Pomógł: 6 razy
Wiek: 66
Dołączył: 26 Kwi 2009
Posty: 2282
Skąd: Gdynia
Wysłany: 2015-10-01, 17:57   

Z obiegu 1913 roku

Aukcyjna - ebay nr. 151816541253.jpeg
Plik ściągnięto 7544 raz(y) 83,84 KB

Aukcyjna - ebay nr. 151816541253_1.jpeg
Plik ściągnięto 7544 raz(y) 90,28 KB

 
 
Wyświetl posty z ostatnich:   
Odpowiedz do tematu
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach
Nie możesz załączać plików na tym forum
Możesz ściągać załączniki na tym forum
Dodaj temat do Ulubionych
Wersja do druku

Skocz do:  

Powered by phpBB modified by Przemo © 2003 phpBB Group

Partnerzy WFG

ibedeker.pl