Wolne Forum Gdańsk Strona Główna Wolne Forum Gdańsk
Forum miłośników Gdańska

FAQFAQ  SzukajSzukaj  UżytkownicyUżytkownicy  GrupyGrupy
RejestracjaRejestracja  ZalogujZaloguj

Poprzedni temat «» Następny temat
Ulice Skarszew
Autor Wiadomość
Tumultus 

Dołączył: 21 Lut 2012
Posty: 5
Skąd: Skarszewy
Wysłany: 2012-02-23, 13:00   Ulice Skarszew

Bardzo mnie interesuje historia nadawania nazw ulicom w Skarszewach, kiedy zostały nadane pierwsze i jak się zmieniały na przestrzeni dziejów.
Chciałbym wiedzieć, gdzie można znaleźć te informacje, czy są dostępne jakieś publikacje na ten temat.
 
 
 
ezet 

Pomógł: 15 razy
Dołączył: 02 Paź 2008
Posty: 1604
Skąd: Pomorze Gdańskie
Wysłany: 2012-02-24, 12:37   Re: Ulice Skarszew

Tumultus napisał/a:
Bardzo mnie interesuje historia nadawania nazw ulicom w Skarszewach, kiedy zostały nadane pierwsze i jak się zmieniały na przestrzeni dziejów.
Chciałbym wiedzieć, gdzie można znaleźć te informacje, czy są dostępne jakieś publikacje na ten temat.


Ten temat, choć rewelacyjny, to biała plama w opracowaniach o Skarszewach i próżno szukać tego wątku w monografiach miasta. Zwyczajowe nazwy ulic istniały zapewne już w okresie joannickim i krzyżackim, a wiązały się głównie z zajęciem ich mieszkańców. Ulicę, przy której mieszkali i mieli swoje warsztaty garncarze, nazywano ul. Zduńską, gdzie kowale - ul. Kowalską, a gdzie bednarze - ul. Bednarską. Oczywiście nazwy zwyczajowe określano w języku używanym wtedy przez obywateli grodu nad Wietcisą, czyli w j. niemieckim. Oficjalne nazwy ulic i umieszczanie tych nazw na tabliczkach pojawiło się w Skarszewach najprawdopodobniej w okresie Cesarstwa Niemieckiego. Jeżeli chciałbyś tym tematem zająć się poważniej, to proponuję zacząć od zachowanej w Archiwum Państwowym w Danzigu Księgi obywateli miasta Skarszew z lat 1692 -1773.
Na pewno warto zrobić zestawienie ulic od czasów obecnych, czyli III RP, następnie PRL-u, III Rzeszy, II RP, czasów Królestwa Prus itd.
 
 
Tumultus 

Dołączył: 21 Lut 2012
Posty: 5
Skąd: Skarszewy
Wysłany: 2012-02-27, 21:36   

Dziękuję za wskazówki. O ile wiem, że na ulicy Zduńskiej poświadczono archeologicznie obecność garncarzy, to nic mi nie wiadomo o źródłach historycznych, mówiących o życiu zawodowym kowali czy bednarzy na analogicznych ulicach. Czy jakieś historycznie poświadczone źródła mówią o kowalach czy bednarzach na wspomnianych ulicach?
W artykule o nazwach ulic w Skarszewach i Kościerzynie z 1973 roku prof. Breza z UG napisał, że w Skarszewach nie było oficjalnych nazw ulic do początku XIX wieku, a informator profesora, pan Betlewski, ówczesny najstarszy mieszkaniec Skarszew, mówił,że nazwy ulic na szyldach pojawiły się dopiero po I wojnie św. Nie wiem, jak rozumieć nazwę szyld w tym wypadku, czy jako szyld np. sklepu czy jako tabliczkę z nazwą ulicy. Czy wiadomo coś panu na ten temat? Prof. Breza wymienia w słowniczku nazw ulic takie nazwy:
Bednarska, niem. Topfergasse,
Chojnicka, niem. Konitzerstrasse,
Czerwonej Armii, przed wojną część ulicy Kościerskiej,
Dworcowa, niem. Bahnhofstrasse,
Farna- stosowana przed II wojną św. na ulicę zwaną dziś ulicą ks. P. Ściegiennego,
Danziga,
Górna,
Grobla A. Mickiewicza,
Hallera, obecnie Kościuszki,
Kamierowska, niem. Kamerauerstrasse,
Kleszczewska, niem. Kleschkauerstrasse,
Kościelna, niem.Kirchenstrasse,
Kościerska, niem. Berenterstrasse,
Kościuszki, niem. Hauptstrasse, przejściowo Rokossowskiego, a przed I wojną światową Breite Strasse ( ale tego nie podaje),
Kowalska, niem. Schmiedegasse,
Młyńska, stosowana przed II wojną w stosunku do obecnej ulicy (w chwili pisania artykułu) Sikorskiego,
Nowa Szosa,
Starogardzka, niem. Stargardterstrasse,
Szkolna, niem. Schulstrasse,
Ks.Ściegiennego nadana po II wojnie św. Farnej,
Św. Jana, niem. Johannestrasse,
Tczewska,
Wodna,
Wybickego,
Zamkowa,
Zduńska, niem. Topfergasse.
W słowniczku nie ma nazwy skarszewskiego rynku, który chyba od razu po wojnie nazwano Placem 8 Marca.
Wiadomo coś Panu na temat nazwy ulica Farna? Kiedy powstały oficjalne nazwy ulic kierunkowych: Kleszczewska, Tczewska, Danziga ( czemu tam, a nie w okolicy dawnej Bramy Danzigiej), Starogardzka, Chojnicka? Czemu ulicę Wodną nazywaną też Małą Wodną ( bo niewielka?) .
Mam jeszcze trochę pytań, ale to może potem ;-)
W tym tygodniu udaję się do Archiwum, mam nadzieję na udany połów.
 
 
 
ezet 

Pomógł: 15 razy
Dołączył: 02 Paź 2008
Posty: 1604
Skąd: Pomorze Gdańskie
Wysłany: 2012-02-27, 23:55   

Tumultus napisał/a:
Dziękuję za wskazówki. O ile wiem, że na ulicy Zduńskiej poświadczono archeologicznie obecność garncarzy, to nic mi nie wiadomo o źródłach historycznych, mówiących o życiu zawodowym kowali czy bednarzy na analogicznych ulicach. (...)


Na ulicy Zduńskiej obecność garncarzy poświadczyliśmy razem ze słynnym skarszewskim kolekcjonerem Maciejem Mostowym, bo służby konserwatorskie i archeolodzy z Danziga, takie przynajmniej odnoszę wrażenie, mają Skarszewy... w głębokim poważaniu! Innego poświadczenia archeologicznego nie ma. Jeżeli uda się Tobie przebrnąć przez nieznaną skarszewskim dziejopisom Księgę obywateli miasta Skarszew, to wskażę archiwum, w którym znajdziesz m. in. informacje o kowalach i bednarzach w siedemnastowiecznych Skarszewach.
Cytat:
Powiadomiliśmy konserwatora i archeologów. Przyjechali jedni i drudzy, ale wszystko skończyło się na upomnieniu i pouczeniu urzędników, którzy dopuścili do tej sytuacji (jak to zwykle bywa, nauka i tak poszła w las). Nic ponadto. Żadnych badań archeologicznych nie podjęto, choć w wykopach znajdowały się, niekiedy w skupiskach, ogromne ilości fragmentów różnorodnych garnków z okresu nowożytnego. Również sporo źle wypalonej ceramiki, często zdeformowanej od wysokiej temperatury, a nawet unikatowe przybory garncarskie. Na szczęście Maciej Mostowy, zanim wywieziono ziemię na hałdę, zebrał setki fragmentów starych garnków. Z nich przez kilka miesięcy nocnej pracy, korzystając z fachowych rad byłego pracownika Muzeum Archeologicznego w Danzigu, wybitnego specjalisty od rekonstrukcji dawnej ceramiki – Marka Knoblaucha, udało mu się skleić kilka atrakcyjnych naczyń. Eksponowane są w Muzeum Skarszew, a najlepszy znawca ceramiki późnośredniowiecznej i nowożytnej, prof. Jerzy Kruppe, który był pod wrażeniem znaleziska, datuje je na II poł. XVII w. lub I poł. XVIII w. Tylko, czy tę rewelacyjną benedyktyńską pracę, chroniąc zabytki przed rozproszeniem i zniszczeniem, powinien akurat wykonać, zarywając noce, niezwykle zajęty przedsiębiorca i kolekcjoner Maciej Mostowy? Przecież takie prace na Starym Mieście (objętym ochroną konserwatorską) ma obowiązek finansować inwestor, a wykonać archeolodzy. Chyba, że się mylę? http://www.wolneforumdanzig.pl/viewtopic.php?t=555


Tumultus napisał/a:
Prof. Breza wymienia w słowniczku nazw ulic takie nazwy:
Bednarska, niem. Topfergasse,

Bednarska, to nie Topfergasse - Garncarska (inaczej Zduńska), a Böttcherstrasse

Tumultus napisał/a:
W słowniczku nie ma nazwy skarszewskiego rynku, który chyba od razu po wojnie nazwano Placem 8 Marca. (...) W artykule o nazwach ulic w Skarszewach i Kościerzynie z 1973 roku prof. Breza z UG napisał, że w Skarszewach nie było oficjalnych nazw ulic do początku XIX wieku, a informator profesora, pan Betlewski, ówczesny najstarszy mieszkaniec Skarszew, mówił,że nazwy ulic na szyldach pojawiły się dopiero po I wojnie św. Nie wiem, jak rozumieć nazwę szyld w tym wypadku, czy jako szyld np. sklepu czy jako tabliczkę z nazwą ulicy. Czy wiadomo coś Panu na ten temat?

Skoro np. na Breite Strasse (obecnie ul. Kościuszki) na budynkach była numeracja (zdjęcia w sepii), to zapewne były też tabliczki z nazwami ulic. W moim przeświadczeniu na skanie fragmentu pocztówki z ratuszem (poniżej), na rogu tego budynku (z prawej), widać tabliczkę z napisem MARKT (tak odczytuję z oryginału). Z tego wnoszę, że nazwy ulic pojawiły się na skarszewskich budynkach wcześniej, niż po I wojnie światowej.
Prawdopodobnie rynek nazwano Placem 8 Marca już krótko po wojnie, dla uczczenia dnia, w którym Armia Czerwona wkroczyła do Skarszew.

Tumultus napisał/a:
Czemu ulicę Wodną nazywaną też Małą Wodną ( bo niewielka?).

Pamiętam, że niektórzy skarszewianie ulicę Rzeczną potocznie nazywali "Wodną", to by mogło tłumaczyć określanie uliczki prowadzącej do mostku "Małą Wodną". Nie znam odpowiedzi na wszystkie pytania dotyczące skarszewskich ulic, bo tym tematem wcześniej się nie zajmowałem. Ale może coś z tego zakresu znajdę w swoich materiałach.

Markt.jpg
Plik ściągnięto 19498 raz(y) 116,63 KB

Breite Strasse 19.jpg
Plik ściągnięto 19498 raz(y) 35,45 KB

Breite Strasse.jpg
Plik ściągnięto 19498 raz(y) 44,86 KB

 
 
Tumultus 

Dołączył: 21 Lut 2012
Posty: 5
Skąd: Skarszewy
Wysłany: 2012-03-06, 11:29   

Dziękuję za informacje. Idąc za radą udaliśmy się do Archiwum Państwowego w Danzigu i przejrzeliśmy wspomnianą Księgę obywateli miasta Skarszewy. Niestety ze względu na język nie mogliśmy wiele, poza nazwiskami, wyczytać.

Poza tym przejrzeliśmy Księgi parafialne pomiędzy 1818 a 1874 z obu parafii i tam jest podane jedynie z jakiej miejscowości pochodziła dana osoba.

księga1.jpg
Księga obywateli Skarszew
Plik ściągnięto 19398 raz(y) 110,98 KB

 
 
 
ezet 

Pomógł: 15 razy
Dołączył: 02 Paź 2008
Posty: 1604
Skąd: Pomorze Gdańskie
Wysłany: 2012-03-07, 00:40   

Na pewno w Księdze obywateli Skarszew pod rokiem 1760 występuje Große Gasse. Wtedy otrzymał obywatelstwo miejskie Gottfried Sternberg, syn Johanna i Kathariny z domu Rathke. W Księdze zapisano, że kupił browar przy Große Gasse (prawdopodobnie obecna ul. Kościuszki). Nie mogę znaleźć moich notatek, ale o ile dobrze pamiętam, przy słodowniku Jakobie Grantz (otrzymał obywatelstwo miejskie Skarszew w 1754 r.) pojawia się nazwa Kleine Gasse przy Bramie Danzigiej. To tylko takie wyrywkowe ustalenia przy okazji poszukiwań skarszewskich przodków znanego niemieckiego aktora Armina Rohde (zob. http://www.wolneforumdanzig.pl/viewtopic.php?t=553 )

W książce Emila Waschinskiego, Geschichte der Johanniterkomturei und Stadt Schöneck, Danzig 1904, s.57, jest informacja o nazwach ulic odnotowanych w osiemnastowiecznych aktach znajdujących się wtedy w Archiwum Magistratu w Skarszewach: Lange albo Große Straße (1738 r.), Kirchen Straße (1753 r.), Conitzer Straße (1758 r.), Kleine Gasse (1760 r.) i Hinter Gasse (1761 r.)

Zanim znajdziesz kogoś, kto poradzi sobie z odczytaniem zapisów w Księdze obywateli Skarszew, warto zająć się nazwami ulic w minionym stuleciu. W swoich materiałach znalazłem pisma urzędowe adresowane do mieszkańców Skarszew, z których można wnioskować, że między 21 maja a 22 lipca 1940 roku zmieniono nazwę obecnej ulicy Bednarskiej z Böttcherstraße na Große Feldstraße (jest również Kleine Feldstraße).
Ciekawe też, czy w Skarszewach ktoś pamięta jeszcze Horst-Wessel-Straße, nazwę ulicy (skan poniżej) z czasów II wojny światowej?

horst_wessel_strasse.jpg
Plik ściągnięto 19149 raz(y) 117,35 KB

9.12.1935.jpg
Plik ściągnięto 19149 raz(y) 117,88 KB

21.05.1940.jpg
Plik ściągnięto 19149 raz(y) 112,84 KB

22.07.1940.jpg
Plik ściągnięto 19149 raz(y) 113,55 KB

 
 
ezet 

Pomógł: 15 razy
Dołączył: 02 Paź 2008
Posty: 1604
Skąd: Pomorze Gdańskie
Wysłany: 2021-02-18, 11:10   

Na początku 2012 roku przy innym temacie Doldar zamieścił ogłoszenie z okresu międzywojennego, podając jako źródło „Gazetę Danzigą" 1934, numer około 100 - 105. Takie samo ogłoszenie znajduje się czasopiśmie „Dzień Pomorski", 10 maja 1934, s. 11 (poniżej). Chciał się dowiedzieć, gdzie znajdowała się ulica Ks. Biskupa Bandurskiego, ale niestety nikt z badaczy dziejów Skarszew nie potrafił wskazać jej umiejscowienia. Sprawę tę wyjaśnił niedawno Wiesław Brzoskowski, zamieszczając w „Skarszewskim Roczniku Historycznym” nr 1, 2019, s. 216-217 następującą informację: „[…] obecne nazwy skarszewskich ulic niewiele odbiegają od tych z początku lat trzydziestych XX wieku. Zmiany dotyczą ulicy Farnej, której nadano imię Ks. Piotra Ściegiennego, dawną ulicę Hallera przemianowano na Gen. Tadeusza Kościuszkę, a Rynek na Plac Gen. Józefa Hallera. Wyjaśnienia wymaga ulica Kościerska, która w tym czasie prowadziła aż do rynku, gdyż wtedy nie istniała jeszcze obecna droga, przebiegająca równolegle do południowej linii murów obronnych. Tę tzw. Nową Szosę zaczęto budować dopiero od jesieni 1935 roku. Po oddaniu jej do użytku zaistniała konieczność zmiany nazwy odcinka ulicy Kościerskiej, prowadzącej od Rynku do skrzyżowania z ulicą Chojnicką (dzisiejsza ul. Józefa Wybickiego). Patronem jej obrano biskupa Władysława Bandurskiego”.

W tej sprawie istnieje pewna rozbieżność wynikająca z tego, że ulica Ks. Biskupa Bandurskiego na pewno istniała już w maju 1934 roku, a tzw. Nową Szosę zaczęto budować dopiero od jesieni 1935 roku (po jej oddaniu do użytku miała zaistnieć konieczność zmiany nazwy odcinka ul. Kościerskiej).

Wycinek z czasopisma Dzień Pomorski, 10 maja 1934, s. 11.jpg
Plik ściągnięto 6876 raz(y) 42,85 KB

 
 
Wyświetl posty z ostatnich:   
Odpowiedz do tematu
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach
Nie możesz załączać plików na tym forum
Możesz ściągać załączniki na tym forum
Dodaj temat do Ulubionych
Wersja do druku

Skocz do:  

Powered by phpBB modified by Przemo © 2003 phpBB Group

Partnerzy WFG

ibedeker.pl