Wolne Forum Gdańsk
Forum miłośników Gdańska

Pocztówki, zdjęcia, dokumenty - Czarne Dolne / Niederzehren

Kösternitz - 2014-02-05, 21:55
Temat postu: Czarne Dolne / Niederzehren
Źródło informacji
Cytat:
Najstarsze ślady osadnictwa ludzkiego pochodzą z okresu wczesnego średniowiecza. Obszary obejmujące okolice Czarnego Dolnego zostały po raz pierwszy wymienione w roku 1282 pod nazwą Scherne (Czarne). Wspomina się je w związku z zrzeczeniem się ich dla biskupstwa pomezańskiego przez Dietricha II Stange. Były to ziemie zamieszkałe przez Prusów.
Między 1326 a 1336 lokowano tu wieś dla chłopów niemieckim na prawie chełmińskim. W tymże roku 1336 wymieniany jest w źródłach sołtys Vogel . Otrzymał on wolny co dziesiąty łan, 1/3 części opłat sądowych oraz karczmę. Wieś czynszową, należącą do biskupstwa, oprócz Polaków i Niemców, nadal zamieszkiwali Prusowie. Każde gospodarstwo liczyło po 3 łany. Z lokacją można wiązać fundację parafii; w połowie XIV wieku został wybudowany w Czarnem kościół z cegły i polnego kamienia. Położenie kościoła sugeruje, że wieś znajdowała się na terenie późniejszego Czarnego Dolnego. Około roku 1320 przy kościele powstał również cmentarz przykościelny (po jego zapełnieniu, w połowie XIX wieku utworzono nowy cmentarz). W tymże wieku do Czarnego zaliczono część dóbr zwanych Alczenow (Olsztynowo) z większą częścią jeziora Kucki. Po roku 1381 do dóbr wsi włączono również jezioro, nazywane później Kanonickim. Przy Czarnem istniał folwark sołecki, a potem także szlachecki.
W latach Wielkiej Wojny 1409-1411- do niewoli polskiej dostał się Jerzy z Czarnego, być postać tożsama z Jerzym Skolimem, późniejszym sędzią i chorążym komturstwa elbląskiego. W następnym pokoleniu bracia Skolimowie, Jakub i Henryk, mieli dobra w okolicy Czarnego i zapewne w samym Czarnem,. Uważano ich za rycerzy polskich, którzy aktywnie działali na rzecz poddania Polsce stanów pruskich. Wieś została zniszczona podczas wojny 13 letniej i potem ponownie zasiedlona, przez m.in. Mazurów. Mało wiadomo o losach Czarnego po 1454 roku. Skolimowie zapewne ustąpili. Nazwy Czarne Górne i Czarne Dolne, dla oznaczenia części wsi, pojawiły się po raz pierwszy w źródłach pisanych w 1539 roku. Po sekularyzacji parafia katolicka podupadła, ale murowany kościół pozostał. Ludność przeszła na luteranizm, lecz początkowo nie musiał garnąć się gorliwie do nowego wyznania. Kościołem i gminą wyznaniową opiekowali się ministrowie z Trumiej, którzy głosili kazania po polsku. Od 1557 r. książę Albrecht wydzierżawił część wsi Jakubowi von Auerswaldowi. W latach 1626-1629 wieś została spalona i wyludniona przez Szwedów pod dowództwem Gustawa Adolfa. Od roku 1632 wieś została zaludniona, głównie chłopami z Pomorza. Otrzymali oni łącznie 60 łanów do zagospodarowania przez 20 lat. Pleban posiadał 2 łany, a sołtys 5. 30 lat później ustalono dla nich czynsz 30 marek pruskich od łana. Po zniszczeniach z okresu wojen szwedzkich (Potop), wieś znowu odbudowano, a czynsz obniżono z 30 do 20 marek. W XVIII wieku we wsi mieszkało wielu Polaków, dla nich były odprawiane m.in. nabożeństwa w języku polskim. Pod koniec XVIII wieku było tutaj 45 dymów, a chłopi posiadali po 2 łany.
W 1890 r zostaje wybudowana nowa szkoła, której zakres obejmował 2 klasy. Powiększono ją w latach 1922-1923. W roku 1905 osadę zamieszkiwało 959, a w 1910r. - 976 mieszkańców. W związku ze śmiercią w I Wojnie Światowej aż 33 mężczyzn pochodzących ze wsi Czarne Dolne, postawiono w 1927r pomnik upamiętniający ten fakt. Bliskość granicy z Polską ograniczała możliwości rozwojowe i handlowe wsi. Mimo tego wieś, po I Wojnie Światowej należała do najsilniejszych z ekonomicznego punktu widzenia. Istniała tutaj mleczarnia, przerabiająca 20 tyś litrów mleka dziennie, co dawało jej 2 miejsce w powiecie. Istniał tutaj także młyn. Herbert Janz opracował dokładną kronikę wsi od czasów najdawniejszych do roku 1945.
W 1929 została powołana gmina obejmująca także Czarne Małe i Czarne Górne oraz leśniczówkę. W 1945 gmina ta liczyła 2025 mieszkańców. Obejmowała 3781 hektarów wraz z 395 budynkami.

Kösternitz - 2014-05-18, 23:45

Grussówka
Kösternitz - 2014-12-22, 08:03

Kościół, gospoda i ogród.

Powered by phpBB modified by Przemo © 2003 phpBB Group